Zmiana zawodowa może być procesem planowanym, ale może być też czymś, co się ludziom przydarza, efektem splotu przypadków, spontanicznych decyzji czy elastycznej reakcji na zmiany zewnętrzne. Z pewnością jest to proces złożony, niejednoznaczny, często trudny i długi, mocno obciążony emocjonalnie. Te wszystkie uwarunkowania zmiany, jej przebieg, okoliczności i typy zostały ujęte w najnowszej publikacji wydanej przez Instytut Badań Edukacyjnych. 

Zmiana zawodowa. Wielkie wysiłki w imię niepewnych efektów

Publikacja powstała na podstawie rozmów przeprowadzonych z osobami, które doświadczyły radykalnej zmiany zawodowej – zmieniły miejsce pracy i branżę.

W ramach pogłębionych wywiadów autorzy rozmawiali o doświadczeniach związanych ze zmianą, wcześniejszych losach edukacyjno-zawodowych, a wreszcie i życiu jako takim (rodzina, priorytety, kluczowe momenty w życiu, dostępne zasoby itp.), zgodnie z założeniem, że poznanie szerszego kontekstu zjawiska pomaga lepiej zrozumieć jego istotę. Głównej narracji raportu towarzyszą minireportaże, skupiające się na indywidualnym wymiarze zmiany i przybliżające życiowo-zawodowe historie kilkorga spośród rozmówców.

Istotnym uzupełnieniem wniosków z badań są rekomendacje skierowane do osób, które stają w obliczu konieczności lub chęci dokonania zmiany zawodowej, oraz zalecenia adresowane do instytucji rynku pracy, wypracowane podczas warsztatów z coachami i doradcami zawodowymi.

Obraz zmiany zawodowej wyłaniający się z badania okazał się złożony i daleki od jednoznaczności. W pewnych przypadkach rozmowy dotyczyły zmiany zawodowej jako efektu planów i świadomych zabiegów. W innych zmiana okazywała się rezultatem splotu przypadków, spontanicznych decyzji i elastycznej reakcji na zmiany zewnętrzne. Na podstawie analizowanych historii wyróżniono cztery typy zmiany zawodowej.