Jesteś tutaj / Do poczytania dla rodziców i nauczycieli / Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (APD/CAPD)

Do poczytania...dla rodziców i nauczycieli

Separator

Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (APD/CAPD)

Separator
Uśmiechnięta dziewczynka

Coraz częściej w Poradni pojawiają się dzieci z diagnozą zaburzeń przetwarzania słuchowego. Informacja o wykryciu APD słusznie niepokoi rodziców, ponieważ dobre słyszenie jest podstawą efektywnego komunikowania się. Jak wynika z danych, aż 30% dzieci z dysleksją i 40-50% dzieci z trudnościami w nauce ma właśnie zaburzenia przetwarzania słuchowego.

Co oznacza CAPD?
 
Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (central auditory processing disorder - inaczej zwane CAPD lub auditory processing disorder – APD), to zespół objawów wynikających
z nieprawidłowego funkcjonowania wyższych funkcji słuchowych, przy prawidłowym słuchu fizycznym (brak ubytku słuchu). Dotyczą niewłaściwego przetwarzania bodźców słuchowych, rozpoznawania i interpretacji dźwięków, w tym również dźwięków mowy, a nie zaburzonego słyszenia samego w sobie (dziecko słyszy - podstawowe badania słuchu nie wykazują problemów, lecz nie słucha — zachowuje się i funkcjonuje podobnie do dzieci z niedosłuchem, co można porównać do sytuacji osoby znajdującej się w obcym kraju, nieznającej miejscowego języka - taka osoba słyszy otaczające ją rozmowy, lecz nic z nich nie rozumie).
 
 
Diagnozę zaburzeń przetwarzania słuchowego stawia głównie lekarz audiolog lub uprawnieni specjaliści. Jednakże, biorąc pod uwagę złożony aspekt problemu, w proces diagnostyczny często zaangażowany także logopeda, pedagog, psycholog.
 
Objawy:
  • nierozróżnianie podobnych dźwięków mowy;

  • nadwrażliwość na dźwięki;

  • subiektywne odczucie deprywacji w zakresie stymulacji akustycznej,

  • trudności ze zrozumieniem mowy w hałaśliwym otoczeniu;

  • zaburzenia rozumienia mowy zniekształconej;

  • problemy z lokalizacją źródła słyszanych dźwięków;

  • kłopoty z oceną natężenia, wysokości, długości, kolejności słyszanych dźwięków;

  • brak umiejętności selekcjonowania bodźców słuchowych;

  • trudności ze skoncentrowaniem się na bodźcach słuchowych;

  • zaburzenia mowy (nieprawidłowa artykulacja głosek, niewłaściwa wymowa słów);

  • obniżona pamięć słuchowa;

  • deficyty w zakresie uczenia się drogą słuchową.

 
Dzieci, u których występują Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego, pomimo prawidłowego rozwoju intelektualnego, najczęściej mają trudności w rozumieniu mowy, ze zrozumieniem poleceń (zwłaszcza złożonych) i skupieniem uwagi, niekiedy poprawną artykulacją, co w konsekwencji powoduje liczne problemy w szkole, między innymi z czytaniem, formułowaniem ustnym i pisemnym dłuższych form wypowiedzi oraz z zapamiętywaniem usłyszanych informacji.
 
Wtórną reakcją na odczuwane przez dzieci trudności w związku z APD oraz niewystarczającymi sukcesami w nauce, często są zaburzenia emocjonalne, skutkujące obniżoną samooceną, tendencją do wycofywania się z aktywności opartych na funkcjach słuchowo – językowych. W związku z powyższym tak bardzo istotną jest wczesna, właściwa diagnoza dziecka, która pozwoli uniknąć opóźnień w rozwoju mowy i problemów w nauce szkolnej.
 
Na co zwrócić uwagę?
 
Występowanie CAPD można podejrzewać, jeśli u dziecka zaobserwujemy:
  • trudności ze zrozumieniem wypowiedzi w niekorzystnych warunkach akustycznych (np. gdy kilka osób mówi jednocześnie, gdy w pomieszczeniu jest pogłos, hałas itp.),

  • obniżenie koncentracji uwagi,

  • problem z utrzymaniem skupienia na konkretnych, istotnych bodźcach słuchowych,

  • zmęczenie po przebywaniu w głośnym środowisku, bóle głowy,

  • słabe wykonywanie kilkuetapowych poleceń (szczególnie podanych w jednym zdaniu),

  • kłopoty ze zrozumieniem długich rozmów,

  • brak zrozumienia wypowiedzi (np. „słyszałem co powiedziałeś, ale nie wiem co masz na myśli”),

  • słabą pamięć słuchową (trudności z zapamiętywaniem i powtarzaniem usłyszanych informacji),

  • problemy z zapamiętywaniem sekwencji dźwięków,

  • mylenie podobnie brzmiących słów,

  • problem z nauką języka obcego,

  • brak zwracania uwagi na osobę mówiącą,

  • nadmierne zwracanie uwagi na bodźce dźwiękowe, które nie są istotne,

  • zaburzoną intonację (mowa monotonna, cicha lub odwrotnie – bardzo szybka i zbyt głośna),

  • słabsze wyniki podczas testów psychologicznych, pedagogicznych, edukacyjnych, opartych na bodźcach słuchowych,

  • trudności w czytaniu i pisaniu (szczególnie ze słuchu).

Jak pomóc dziecku z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego?
 
Jak podkreśla dr Dorota Szuber, kierownik Podkarpackiego Centrum Słuchu i Mowy Medincus w Rzeszowie, współczesne dzieci spędzają za dużo czasu przy komputerze, tablecie czy smartfonie. Nie rozmawiają z rówieśnikami, z rodzicami czy rodzeństwem, skupiają się tylko na odbiorze informacji drogą wzrokową – za pomocą obrazów. Nie trenują słuchu i słuchania.
 
Jeżeli diagnoza potwierdzi występowanie u dziecka APD, koniecznym jest objęcie go kompleksowym wsparciem terapeutycznym, przebiegającym w trzech podstawowych kierunkach:
  1. Poprawa środowiska akustycznego w szkole oraz poprawa jakości słyszanej mowy poprzez zastosowanie systemów wspierających słyszenie (np. systemów FM),
  2. Trening słuchowy przeprowadzany pod opieką specjalisty, którego celem jest poprawa sprawności wyższych funkcji słuchowych w oparciu o plastyczność układu nerwowego (np.: Aktywny Trening Słuchowy Neuroflow, Stymulacja Polimodalna Percepcji Sensorycznej metodą Skarżyńskiego (SPPS), Indywidualna Stymulacja Słuchu Johansena (JIAS) czy Terapia Uwagi Słuchowej A. Tomatisa .
  3. Terapia pedagogiczna i psychologiczna, która może pośrednio poprawić sprawność uczenia
    i komunikowania się dzieci z APD.
 
Właściwe wsparcie pozwala na pokonanie trudności, związanych z funkcjonowaniem
w szkole, nauką oraz kontaktami z grupą rówieśników. To wszystko z kolei przekłada się na ogólny, prawidłowy rozwój emocjonalno – społeczny.
 
Pomoc dziecku z CAPD w domu. Co może zrobić rodzic?
  • w miarę możliwości należy zredukować wszelkie niepotrzebne szumy i hałasy w domu,

  • dziecko powinno patrzeć na Ciebie, gdy mówisz,

  • zwracaj się do dziecka za pomocą prostych zdań, mów nieco spokojniej, w wolniejszym tempie,

  • za każdym razem upewniaj się, czy dziecko właściwie zrozumiało polecenie,

  • zapewnij dziecku spokojne miejsce, w którym w ciszy może odrabiać lekcje i uczyć się,

  • wzmacniaj pozytywnie poczucie własnej wartości.

Pomoc dziecku w szkole. Co może zrobić nauczyciel?
  • zapewnić miejsce w pobliżu nauczyciela w celu ułatwienia udzielania pomocy przy napot ykanych trudnościach (dawanie dodatkowych wskazówek i wyjaśnień),
  • używać wiele pomocy wizualnych,

  • stosować krótkie, proste polecenia i instrukcje słowne;

  • kontrolować, czy dziecko rozumie wydane ustnie polecenia i instrukcje;

  • nie odpytywać ucznia z czytania głośnego, recytowania, śpiewania na forum klasy;

  • kilkakrotnie powtarzać ustne pytania, polecenia i dawać dziecku więcej czasu reakcję;

  • przeznaczać uczniowi więcej czasu na zbudowanie dłuższych wypowiedzi językowych;

  • umożliwiać dziecku patrzenie na twarz i usta osoby mówiącej;

  • polecenia słuchowe dotyczące pracy zleconej uczniowi uzupełniać o wskazówki wzrokowe,

  • podejmować działania stymulujące motywację do nauki,

  • podnosić samoocenę dzieci, wzmacniać pozycję w grupie rówieśniczej z uwagi na duże obciążenie emocjonalne i stres, doświadczane przez uczniów z zaburzeniami przetwarzania słuchowego,

  • stosować przerwy śródlekcyjne, lub przeplatać zadania wymagające większej uwagi oraz wytężonego myślenia, zadaniami łatwiejszymi lub o charakterze utrwalającym,

  • dostosować wymagania w zakresie kompetencji opartych na sprawnościach słuchowo – językowych (w szczególności podczas lekcji języka polskiego, muzyki, matematyki, języka obcego).

Specjalistyczne działania terapeutyczne oparte są głównie na indywidualnym treningu słuchowym, wykorzystującym ćwiczenia w zakresie: lokalizacji źródła dźwięków; rozpoznawania dźwięków; różnicowania głośności, długości i wysokości dźwięków; zapamiętywania kolejności usłyszanych dźwięków;rozumienia mowy w obecności werbalnych i niewerbalnych bodźców zakłócających; powtarzania sekwencji słów, zdań w odpowiedniej kolejności; analizy i syntezy słuchowej; uwagi słuchowej; korzystania z cech prozodycznych mowy; rozumienia odsłuchiwanego i samodzielnie głośno odczytywanego tekstu; pisania ze słuchu; naśladowania melodii; różnicowania rytmów; naśladowania rytmu. Wielokierunkową terapię należy rozpocząć jak najszybciej i prowadzić systematycznie w bezpiecznej, przyjaznej dla dziecka atmosferze.
 
 
Opracowanie mgr Aneta Piotrowska-Sołtys - pedagog
 
Bibliografia:
 
  • E. Kwaśniok, M. Ławecka: Stymulacja funkcji słuchowych w zaburzeniach centralnych procesów przetwarzania, Forum Logopedyczne, rok 2016, nr 24
  • A. Paczkowska, J. T. Marcinkowski: Istota zaburzenia przetwarzania słuchowego – niedocenianego problemu zdrowotnego, Hygeia Public Health, rok 2013, tom 48, nr 4
  • A. Senderski: Rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach przetwarzania słuchowego u dzieci, Otolaryngologia, rok 2014, tom 13, nr 2
  • wywiad z dr Dorotą Szuber (Kierownika Podkarpackiego CSiM MEDINCUS) oraz dr hab. n. med. mgr zarz. Piotra H. Skarżyńskiego (Członka Zarządu Centrum Słuchu i Mowy) poświęconych zagadnieniu centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego: http://supernowosci24.pl
Powrót

Skontaktuj się z nami już dziś

Nasz numer telefonu
81 532 80 78
535 769 900

Przejdż do kontaktu