Ponieważ zależności pomiędzy doświadczeniami dziecka z jedzeniem a jego zdolnością jedzenia mogą być skomplikowane rzadko istnieje proste i łatwe rozwiązanie pojawiającego się problemu. Opracowane przez dr Kay Toomey, ponad 30 lat temu, podejście SOS dla trudności z jedzeniem jest efektywnym sposobem oceny i zajmowania się problematycznymi zachowaniami w sferze odżywiania się w różnych środowiskach i populacjach.
W podejściu SOS problemy z odżywianiem mogą być charakteryzowane za pomocą metafory góry lodowej. Trudności dziecka w jedzeniu i przybieraniu na wadze są czymś co każdy widzi, ale podobnie jak w przypadku góry lodowej, część ukryta pod wodą sprawia największą trudność i prowadzi do rozbicia łodzi. SOS w trudnościach odżywiania opowiada się za podejściem sekwencyjno-oralno-sensorycznym do problemu i takie są główne komponenty programu. SOS opowiada się również za podejściem „ocalcie nasz statek”!. Dlatego w tym podejściu oceniane są wszystkie ukryte „pod wodą” przyczyny problemów z odżywianiem. Interdyscyplinarny zespół specjalistów, tj. lekarze pediatrzy, terapeuci behavioralni, dietetycy, terapeuci mowy diagnozują, leczą i udzielają pomocy w sposób holistyczny, zajmując się:
-
organizmem dziecka, różnymi układami i organami,
-
pracą mięśni (w tym motoryką narządów sfery orofacjalnej),
-
przetwarzaniem sensorycznym,
-
uczeniem się, zachowaniami,
-
rozwojem, w tym poznawczym,
-
stanem odżywiania się/historią,
-
środowiskiem.
W podejściu SOS używane są różne techniki takie jak Zabawa Celowa, Krokami do jedzenia oraz wykorzystywane są badania naukowe, które stanowią podstawę terapii i ewaluację skuteczności programu.
Zabawa celowa
Podejście SOS, w oparciu o naukowo i filozoficznie uzasadnione, wyszczególniane w standardowym, typowym rozwoju dziecka stopnie, etapy i umiejętności pobierania pokarmu, koncentruje się na podwyższaniu poziomu komfortu dziecka poprzez eksplorowanie i uczenie się różnych właściwości i cech żywności. Program pozwala dziecku na interakcje z pokarmem w zabawowy i niestresujący sposób, zaczynając od zdolności tolerowania obecności pożywienia w pokoju oraz przed dzieckiem, poprzez radzenie sobie z zapachem jedzenia oraz kontaktem pokarmu z ciałem i ustami, aż do cieszenia się smakowaniem i jedzeniem nowych pokarmów zgodnie z procedurą Krokami do jedzenia.
Krokami do jedzenia
Procedura Krokami do jedzenia, została oparta na 6 stopniach i założeniu, że jedzenie nie zaczyna się od ust!
Po pierwsze, trzeba zacząć tolerować fizyczną obecność lub wygląd pożywienia. Może to nawet dotyczyć przebywania w tym samym pomieszczeniu, w którym jest jedzenie.
Potem możemy nawiązywać kontakt z jedzeniem bez bezpośredniego dotykania pokarmu skórą, np. poprzez używanie naczyń kuchennych, takich jak mini tasak czy widelec.
Następnie nasze ciało powinno nauczyć się przetwarzania i radzenia sobie z przyjemnym i nieprzyjemnym zapachem pożywienia.
Z kolei rozpoczyna się gra obejmująca dotykanie jedzenia palcami, rękami, ciałem i ustami. Trzeba pamiętać, że dziecko po raz pierwszy uczy się jeść.
Jako następne przychodzi smakowanie, które może wyglądać jak trącanie jedzenia czubkiem języka lub może polegać na wkładaniu pokarmu do ust i wypluwaniu go.
W końcu dziecko jest przygotowane do ćwiczenia żucia i połykania.
Podejście SOS dla trudności z jedzeniem jest oparte na dowodach naukowych:
-
istnieją 122 opracowania naukowe i akademickie publikacje, które dostarczają fundamentalnych informacji o rozwoju sposobów pobierania pokarmu i wyzwaniach, które stoją przed dziećmi z trudnościami w jedzeniu, są one omawiane podczas treningowych Konferencji SOS,
-
dodatkowo istnieje 90 badań/publikacji, które potwierdzają wartość specyficznych technik
i strategii wdrażanych do sesji terapeutycznych i ogólnych strategii leczenia w obrębie podejścia SOS,
-
podejście SOS dla trudności z jedzeniem dysponuje wynikami 14 badań, które wskazują wprost na efektywność stosowania programu, kiedy jest on prawidłowo wdrażany oraz badaniami, które pozwalają programowi ewoluować w kierunku coraz lepszych praktyk i sposobów terapii.
Ewa Wójcik, logopeda
Katarzyna Orzeł, psycholog
